KIRILGAN NARSİST BİR LİDERİN GÖLGESİNDE

Her toplumun kaderi, sadece seçim sandığında değil, o sandıktan çıkan kişiliğin karakterinde de şekillenir. Bazen bir başkan seçersiniz ama onun çocukluktan bu yana biriktirdiği duygusal yaralar, liyakatten hukuka, adaletten etik düzene kadar her şeyi etkiler. Özellikle kırılgan narsist yapıdaki bir liderin gölgesi, kurumların üzerine çok ağır düşer.

Kırılgan narsistler dışarıdan bakıldığında sakin, hassas hatta “mütevazı” gibi görünebilir. Ancak iç dünyalarında onay takıntısı, değersizlik korkusu ve görünmez bir üstünlük beklentisiyle yaşarlar. Bu ruh hâli, iktidara ulaştıklarında bir dizi sistematik sorunu beraberinde getirir.

Kırılgan narsisizm

Kırılgan narsistik bozukluğu eleştiriye hassasiyet,olumsuz durumlara aşırı duyarlılık,başarısızlık tahammülü olmayan,çekingen ve yüksek kaygı düzeyi ile tanımlanmıştır.(wink 1991 sf.593) Literatüre bakıldığında kırılgan narsizme sahip bireylerin psikolojik bir acı içerisinde olduğundan bahsedilmiş olup bu acının özel bir konumda olma arzusu, boşluk hissi,düşük kendilik saygısı ve utanç ile ilişkili olduğu belirtilmiştir.(Campbell ve Miller) Kırılgan narsizme sahip bireylerin eleştiri karşısında yoğun bir hassasiyete sahip oldukları ve değerlendirilecekleri durumlardan kaçındıkları belirtilmiştir.Bu kaçınma tutumu ise bireyi olumsuz değerlendirmelerde uzak tutarak büyüklenmeci kendiliğinden korunmasına hizmet ediyor.

Eleştiri = Düşmanlık

Bu tip liderler, eleştiriyi doğrudan bir saldırı gibi algılar. Bir müdür ya da danışman, “Bu projede eksik var” dediğinde, bu yapılar bunu yapıcı bir öneri olarak değil, “otoritelerine karşı bir isyan” gibi algılarlar. Yeter ki ters birşey söyle hemen gereği yapılır. Sonuç? Görevden alma, dışlama, damgalama… Böyle bir yönetimde dürüst insan kalmaz, çünkü dürüstlük cezalandırılır.Ya kurum dışı görevlendirilir ya kurum içi pasiflestirilir ya da hiçbir alt yapısı olmayan durumlarla suçlamaya mahkum edilir.Ama hiçbir zaman o dürüst çalışanlarla yüzleşemezler.Çünkü cesaretleri yoktur.Çünkü sırf kendi düşük öz saygı ve yetersizlik duyguları ile karakterize olmasının yanı sıra ben merkezci ve düşmanca tavırlarının getirdiği bir çıkmazı yaşadıklarının farkına varmazlar yada bile isteye bunda ısrar ederler.Dahası var…Kırılgan narsistik bireylerin tutumları,yeterli ilgiyi ve hayranlığı görmediklerini düşündüklerinde öfkeli tutumlara dönüşür.Hatta bu ilgiyi alabilmek için her yerde kendini göstereceği bir yazı bir proje bir resim bir slogan hatta ve hatta her eve bir fotoğrafını dahi gönderir.Çünkü içsel yetersizliği buna izin vermez.Evet her evde o olmalı o konuşulmalı asla eleştirilmemeli aksine alkışlanmalı…

Liyakate Değil, Sadakate Ödül

Bu tür liderler, kimse onları eleştirmesin diye sadece alkışlayanları etraflarında tutar. Ehliyet değil sadakat değerlidir. Bilgili, deneyimli insanlar susturulur; yerine alkışlayan ama liyakatsiz isimler getirilir. Kurumlar, bilgiyle değil, korkuyla yönetilmeye başlanır . Alanında uzman birçok çalışan sırf doğruyu söylüyor diye pasiflestirilir,yerine sadece yanlışa ses çıkarmayan liyakati olmayan kişiler çalışmaya devam eder.Bir de üstüne sırf alkışladılar diye ikramiye ödülü alırlar..

Gösteri Toplumunun Yöneticisi

Kırılgan narsist liderler, içsel boşluklarını “büyük gösterilerle” kapatmaya çalışır. Işıltılı açılışlar, dev afişler, şatafatlı projeler… Bunlar hep o içsel değersizliği bastırma aracıdır.Carl Gustav Jung gölge arketipi ile o içsel değersizliği sahte benlik ile örtmeye çalışdığını belirtir.Sahte benlikle toplumsal algı oluşturmaya başlar.Yetki alanında olmayan işleri kendi yapmışçasına aktarır,ekip çalışmasından öte vurguyu hep kendine yapar, alanında yetkin olan kişileri kendisine tehlike olarak gördüğü için yetkinligi,liyakati itibarsızlaştırma girişiminde bulunarak o kişileri kurum dışı görevlendirme kurum için pasifleştirme hamlelerine başvurur.

Sürekli Mağdur, Hep Hedefte

Yaptıkları her hatada bir bahane hazırdır. Ya “önceki yönetim kötüydü” ya “devlet destek vermedi” ya “Personel çalışmıyor ondan görevlerini değiştirdim “ya da “beni kıskanıyorlar”… Sorumluluk almaz, öz eleştiri yapmazlar. Kırılgan narsist lider içindeki alkış alamama-onay alamama-takdir toplayamama karşısında duyduğu öfkesinin sonuçlarını hep başkalarından çıkarır.Düşünün etkinliğe katılmamak dahi halkın suçudur yoksa kurumsal anlamda hiçbir eksiklikleri yoktur!!Çünkü mağdur kalmak, hem sempati toplar hem de sorumluluğu başkalarına yükleme konforu sağlar.

Toplum Yöneticisinin Aynasıdır

Kırılgan narsist bir lider, sadece kendi kırılganlığını değil, toplumun da kırılganlığını artırır. Kurumlar güven kaybeder, insanlar sessizleşir, liyakat yerini dalkavukluğa bırakır.

Bu yüzden mesele sadece “kim seçildiği” değil; aynı zamanda “nasıl biri seçildiği” meselesidir. Bir yöneticinin kişiliği, kararlarından önce belirir. Ve eğer o kişilik derin çatlaklarla doluysa, o çatlaklardan sadece ışık değil, adalet de kaçar…